«បិណ្ឌ»ជាពាក្យគន្លឹះនៃពិធីបុណ្យភ្ជុំបិណ្ឌដែលពុទ្ធបរិស័ទខ្មែរកំពុងប្រារព្ធងជិតដល់ពេលបញ្ចប់ហើយនេះ។ ពោលគឺចាប់តាំងពីថ្ងៃដំបូងនៃពិធីនេះ ពុទ្ធបរិស័ទខ្មែរតែងបបួលគ្នីគ្នាទៅបោះបាយបិណ្ឌ ដែលសំដៅដល់ពិធីបោះដុំបាយក្នុងពេលទៀបភ្លឺក្នុងរយៈពេល ១៥ថ្ងៃ ក្នុងពិធីបុណ្យភ្ជុំបិណ្ឌ។
តើខ្មែរមានជំនឿយ៉ាងណាខ្លះចំពោះការបោះដុំបាយទាំងនេះ?
តាមទំនៀមទម្លាប់ខ្មែរ ពិធីបោះដុំបាយ ឬហៅជាទូទៅថា បោះបាយបិណ្ឌ មានរបៀបរបបមួយចំនួនដែលពលរដ្ឋតែងអនុវត្ត និងចេះចាំតៗគ្នា។
នៅវត្តមួយក្នុងរាជធានីភ្នំពេញនៅពេលទៀបភ្លឺ គឺនៅពេលដែលព្រះសង្ឃកំពុងគង់សូត្រធម៌បរាភវៈសូត្រនៅឡើយ អាចារ្យបានវាយជួងហៅពុទ្ធបរិស័ទដែលត្រៀមជាស្រេចនូវថាសដុំបាយ និងទឹកមួយកែវ ឬមួយដបអោយចេញទៅខាងក្រៅព្រះវិហារ។
«សំឡេងសូត្របរាភវៈ»
នៅក្នុងបរិវេណព្រះវិហារ ពុទ្ធបរិស័ទមានស្រីប្រុសចាស់ក្មេង បានអង្គុយជុំគ្នាសំបូងសង្រូងស្ដាប់ព្រះសង្ឃសូត្រធម៌ បញ្ជូនកុសលទៅអោយអ្នកដែលចែកឋានទៅ។ នៅនឹងមុខពួកគេមានថាសដុំបាយដែលមានដោតទៀន ធូបបំភ្លឺ និងមានទង់ក្រដាសមួយផង។ ពួកគេស្រែកថាតាមពីក្រោយថេរដីកាព្រះសង្ឃ ដោយរំពឹងថា បុណ្យកុសល និងដុំបាយទាំងនោះ បានទៅដល់អ្នកដែលចែកឋានទៅ ជាពិសេសអ្នកដែលភ្លាំងភ្លាត់ទៅកាន់ទីឋានមិនសមគួរទាំងឡាយ។
«សំឡេងសូត្រតាមព្រះសង្ឃ»
បន្ទាប់មក គេបានលើកថាសមកកាន់ដង្ហែជុំវិញព្រះវិហារ ដង្ហែបណ្ដើរលើកដៃចាប់ដុំបាយបោះចេញបណ្ដើរ ព្រមទាំងសូត្រតាមព្រះសង្ឃបណ្ដើរ។ គេដង្ហែ ៣ជុំវិញព្រះវិហារ ក្នុងមួយជុំគេបោះដុំបាយចំនួន ៨ដុំ គឺបោះទៅគ្រប់ទិសទាំង៨។ នៅតាមវត្តខ្លះ គេមានក្រាលកន្ទេល ឬស្លឹកចេកតាមទិសទាំង៨ នៅខាងក្រៅរបងវត្ត និងដាក់កញ្ជើល្អី ដើម្បីអោយអ្នកធ្វើបុណ្យដាក់ដុំបាយ ឬចែកទានផ្សេងៗ។
«សំឡេងសូត្រតាមពេលដើរបោះបាយ»
ដុំបាយដែលត្រូវយកមកប្រើក្នុងពិធីនេះ ជាប្រភេទបាយដំណើបលាយស្ករ ដូង និងល្ង ហើយត្រូវពូតជាដុំតូចៗ។
ព្រះសង្ឃដែលដឹកនាំពិធីបោះបាយនៅវត្តទួលទំពូង ក្នុងក្រុងភ្នំពេញ មានថេរដីកាថា ពិធីនេះមានប្រវត្តិទាក់ទងនឹងរឿងរ៉ាវក្នុងគម្ពីរនៃពុទ្ធសាសនា ដែលនិយាយពីព្រះបាទពិម្ពិសារ ក្នុងសម័យព្រះពុទ្ធកាល ដែលបានឮសំឡេងទួញសោករបស់ពួកប្រេត ដែលរងទុក្ខវេទនា និងមិនបានទទួលបុណ្យកុសល ដែលព្រះអង្គបានធ្វើបុណ្យហើយ ប៉ុន្តែមិនបានទៅដល់ពួកគេទៅវិញ។
ដោយអនុវត្តតាមគំរូនៃដំណើររឿងនោះ ព្រះតេជព្រះគុណពន្យល់អោយពុទ្ធបរិស័ទ ត្រូវហៅឈ្មោះញាតិផៅដែលបានចែកឋានទៅ អោយទទួលបុណ្យកុសលដែលអ្នកនៅរស់បញ្ជូនទៅ៖ «យើងបោះគ្រវែង គ្រវាត់មិនបានហៅឈ្មោះ ក ខ គ ទេ មិនដឹងអោយពីណាទេ ចឹងយើងម៉ោបោះហ្នឹងវាអត់ប្រយោជន៍ ចឹងយើងដាក់ឱនលំទោនដាក់មួយដុំ ច្រូចទឹកតិចទៅ ហៅឈ្មោះពួកគាត់ម៉ោ ជីដូនជីតា ម៉ាកុង ថាកូនចៅម៉ោបោះបាយបិណ្ឌថ្ងៃនេះ សូមឧទ្ទិសកុសលអនុមោទនា»។
តាមជំនឿការបោះបាយបិណ្ឌ ប្រជាពលរដ្ឋខ្មែរយើងនិយមធ្វើជារៀងរាល់ពេលទៀបភ្លឺ ដ្បិតគេជឿថា ពេលនោះងងឹតពួកអ្នកដែលស្លាប់ទៅ ហើយមិនបានទៅកាន់ទីគាប់ប្រសើរនោះ អាចចេញមករង់ចាំទទួលផលកុសល ដោយមិនមានការរើសអើង មិនធ្វើអោយអ្នកធ្វើបុណ្យភ័យខ្លាច និងអាចត្រឡប់ទៅចែកបុណ្យបន្តបាននៅមុនថ្ងៃរះ។ ប៉ុន្តែក៏មានបណ្ដាវត្តមួយចំនួន បានធ្វើពិធីនេះនៅពេលល្ងាចដែរ។
បើតាមគម្ពីរព្រះពុទ្ធសាសនា មនុស្សស្លាប់ទៅតែងទៅកើតទីផ្សេងៗតាមកម្មរបស់ខ្លួន។ ក្នុងនោះ ក៏មានអ្នកភ្លាំងភ្លាត់ទៅកើតជាប្រេត ៤ប្រភេទ គឺប្រេតដែលចិញ្ចឹមជីវិតដោយខ្ទុះឈាម ប្រេតស្រេកឃ្លានអាហារជានិច្ច ប្រេតដែលភ្លើងឆេះជានិច្ច និងប្រេតដែលចិញ្ចឹមជីវិតដោយផល ដែលបុគ្គលដទៃឧទ្ទិសទៅឱ្យ។
ចំណែកអ្នកស្រាវជ្រាវវប្បធម៌ខ្មែរ លោក ស៊ីយ៉ុន សុភារិទ្ធ ដែលបច្ចុប្បន្នជាមន្ត្រីនៃក្រសួងវប្បធម៌ និងជាសាស្ត្រាចារ្យនៅមហាវិទ្យាល័យបុរាណវិទ្យា មានប្រសាសន៍ថា តាមន័យទូទៅ បាយគឺជាចំណីជាអាហារ ប៉ុន្តែបើសង្កេតអោយដិតដល់ និងវិភាគតាមជំនឿនៅឥណ្ឌា វិញ ដុំបាយទាំងនោះតំណាងអោយរូបរាងកាយថ្មីនៃអ្នកដែលស្លាប់ទៅ ត្រូវទទួលយកនៅពេលដែលត្រូវប្រែរូបទៅចាប់កំណើតថ្មី។ កិច្ចប្រែរូបប្រភេទនេះ ក៏ប្រទះឃើញក្នុងពិធីបុណ្យសព នៅតាមតំបន់ដែលប្រកាន់ខ្ជាប់ទំនៀបទម្លាប់ខ្មែរដែរ។ ដូច្នោះ លោកថាដុំបាយក្នុងពិធីបុណ្យភ្ជុំបិណ្ឌទាំងនោះ គឺជាខ្លួនប្រាណថ្មីរបស់ប្រេត៖ «បាយបិណ្ឌនៅស្រុកឥណ្ឌា គឺជារឿងសំខាន់មែនទែន ដែលតំណាងអោយខ្លួនប្រាណបុគ្គល ពេលអ្នកណាស្លាប់ទៅហើយ ត្រូវកសាងខ្លួនហ្នឹងបរិបូរហើយ នៅឥណ្ឌា គេមានទំនៀមគេ ស្លាប់ភ្លាមគេធ្វើបាយបិណ្ឌមួយ មួយថ្ងៃមួយរហូតដល់ដប់ ចាប់ពីសរីរាង្គក្បាល ដល់ចុងជើង ដប់ថ្ងៃហ្នឹងណាស់។ នៅថ្ងៃទី១២ គេធ្វើបុណ្យមួយទៀត គឺអោយអ្នកហ្នឹងចូលទៅជាមួយដូនតា អោយអ្នកហ្នឹងទៅចាប់ជាតិនៅឋាន ដូនតាគឺគេសន្មត។ ចឹងបាយបិណ្ឌខ្មែរយើងហ្នឹង គឺធ្វើតំណាងអោយខ្លួនមនុស្ស ប៉ុន្តែយើងអត់ដឹងទេ មិនអាចពន្យល់បានទេ។ យើងដឹងតែថាហ្នឹងជាចំណីយកទៅអោយប្រេតហ្នឹងវាម្យ៉ាង។ ម្យ៉ាងវាជាខ្លួនរបស់ប្រេតហ្នឹង»។
ឯកសាររបស់ក្រសួងវប្បធម៌ បានអោយដឹងថា ការបោះបាយបិណ្ឌ (ការបោះដុំបាយ) ជាសកម្មភាពមួយដែលមិនទាន់មានឯកភាពគ្នានៅក្នុងសង្គមពុទ្ធសាសនិក នៅឡើយ ដោយអ្នកខ្លះបានចាត់ទុកការបោះបិណ្ឌជាកិច្ចដ៏សំខាន់មួយមិនអាច ខានបាន នៅក្នុងរដូវបុណ្យកាន់បិណ្ឌនេះ ខណៈដែលអ្នកខ្លះបានអះអាង និងរិះគន់ថា ការបោះបាយបិណ្ឌជាទង្វើមិនត្រឹមត្រូវ ជាភាពខ្ជះខ្ជាយ ជាការធ្វើមិនគោរពទាន ជាដើម។ អ្នកដែលជឿថា បោះបាយបិណ្ឌមានប្រយោជន៍គិតថា បោះបាយបិណ្ឌ គឺបោះឲ្យពួកប្រេត (ហេតុនេះទើបនៅតំបន់ខ្លះមិនហៅបាយបិណ្ឌទេ តែហៅថាបាយប្រេត)។ ចំណែកអ្នកពុទ្ធនិយមខ្លះទៀតបានអះអាងថា ការបោះបាយបិណ្ឌ ជាការធ្វើទានមិនត្រឹមត្រូវតាមការបង្រៀនរបស់ព្រះពុទ្ធឡើយ៕ប្រភពៈrfa
