អតីត​ទាហាន​ខ្មែរក្រហម​បន្ត​អះអាង ថា​ថ្ងៃ​១៧​មេសា​ជា​ថ្ងៃ​ប្រវត្តិសាស្ត្រ​រំដោះប្រទេស​
ដោយ មេគង្គ ប៉ុស្តិ៍ ចេញផ្សាយ​ ថ្ងៃទី 18 April, 2015 ក+ ក-

​ភ្នំ​ពេ​ញ៖អតីត​កងទ័ព​ខ្មែរក្រហម បន្ត​សម្ដែង​មោនភាព​ដែល​បាន​រំដោះ​ទីក្រុង​ភ្នំពេញ​ចេញពី​ការគ្រប់គ្រង របស់​របប​សាធារណរដ្ឋ​ខ្មែរ​ដែល​ដឹកនាំ​ដោយ​លោក​សេនាប្រមុខ លន់ នល់ កាលពី​ថ្ងៃទី​១៧ ខែមេសា ឆ្នាំ​១៩៧៥​។ ទោះបី​មាន​រយៈពេល ៤០​ឆ្នាំ​ហើយក៏​ដោយ អតីត​ទាហាន​ខ្មែរក្រហម​ទាំងនោះ នៅតែ​ចងចាំ​គ្រប់​សកម្មភាព​នៃ​ថ្ងៃ​ដំបូង​ដែល​ពួកគេ​បាន​ដើរចូល​ទីក្រុង ភ្នំពេញ ដោយមាន​ការស្វាគមន៍ និង​អបអរសាទរ​ជ័យជម្នះ​ពី​ពលរដ្ឋ​ទៀតផង​។​

​អតីត​ទាហាន​ខ្មែរក្រហម មិនទាន់​បំភ្លេច​ទេ​ចំពោះ​ព្រឹត្តិការណ៍​ថ្ងៃទី​១៧ ខែមេសា ឆ្នាំ​១៩៧៥ នៅពេល​ពួកគេ​ទទួលបាន​ជ័យជម្នះ​លើ​កងទ័ព លន់ នល់​។ ពួកគេ​អះអាង​គ្រប់ៗ​គ្នា​ថា ថ្ងៃទី​១៧ មេសា ជា​ថ្ងៃ​ប្រវត្តិសាស្ត្រ​ដែល​កម្ពុជា រួច​ផុតពី​របប​សក្ដិ​ភូមិ ជា​របប​ជិះជាន់​ឋិត​ក្រោម​ឥទ្ធិពល​របស់​សហរដ្ឋ​អាមេរិក​។ នៅ​ថ្ងៃទី​១៧ ខែមេសា ឆ្នាំ​២០១៥ មាន​រយៈពេល ៤០​ឆ្នាំ​ហើយ​ក្រោយ​ដែល​កងទ័ព​កម្ពុជា​ប្រជាធិបតេយ្យ​គ្រប់គ្រង​ទីក្រុង ភ្នំពេញ និង​ជា​ថ្ងៃ​នៃ​ការចាប់ផ្ដើម​ជម្លៀស​ពលរដ្ឋ​ប្រមាណ ២​លាន​នាក់​ចេញពី​ទីក្រុង​ភ្នំពេញ និង​ទីក្រុង​ផ្សេងទៀត ទៅធ្វើ​ការ​ដោយ​បង្ខំ​នៅ​តំបន់​ជនបទ​។​

​ទោះបី​មាន​រយៈពេល ៤០​ឆ្នាំ​ហើយក៏​ដោយ ក៏​អតីត​ទាហាន​ខ្មែរក្រហម លោក ថោង ធន នៅតែ​ចងចាំ​ថ្ងៃ​ដែល​លោក និង​ទាហាន​ខ្មែរក្រហម​ផ្សេងទៀត បាន​សម្រុក​ចូលមក​ទីក្រុង​ភ្នំពេញ​។ លោក​ចងចាំ​ថា ទិដ្ឋភាព​ថ្ងៃទី​២ គឺ​ថ្ងៃទី​១៨ ខែមេសា ឆ្នាំ​១៩៧៥ នៅពេលដែល​ទាហាន​ខ្មែរក្រហម​ចូល​ទីក្រុង​ភ្នំពេញ​នោះ លោក​មាន​ក្តីរំភើប​សប្បាយរីករាយ ដោយ​ពលរដ្ឋ​អ្នកទីក្រុង​ភ្នំពេញ​បង្ហាញ​ការស្វាគមន៍​កងទ័ព​រំ​ដោះ​ជា​កងទ័ព ខ្មែរក្រហម បន្ទាប់ពី​ការវាយប្រហារ​សង្គ្រាមស៊ីវិល​ជាច្រើន​ឆ្នាំ​មក និង​មានការ​ទម្លាក់​គ្រាប់បែក​របស់​អាមេរិក​ផង​នោះមក​។ លោក ថោង ធន ថា ពេល​លោក​កំពុង​ដើរចូល​ទីក្រុង​ភ្នំពេញ​នោះ លោក​មាន​មោនភាព​ដែល​លោក​បាន​ចូលរួម​រំដោះ​កម្ពុជា ទៅជា​ប្រទេស​ប្រកាន់​លទ្ធិប្រជាធិបតេយ្យ​៖ «​នឹង​បាន​សន្តិភាព​។ កម្មករ និង​កសិករ​ឡើងកាន់​អំណាច និង​មាន​ការគោរព​សិទ្ធិមនុស្ស​។ មិន​ត្រឹមតែ​ប៉ុណ្ណោះ​ទេ ពេលនោះ​ក៏​គេ​ប្រើពាក្យ​ប្រជាធិបតេយ្យ​ដែរ​។ ខ្ញុំ​អរ​គិតថា កសិករ​គេច​ផុតពី​ការជិះជាន់​»​។​

​ចំណែក លោក ឃិន ពន់ អតីតមន្ត្រី​ភស្តុភារ​កងទ័ព​ខ្មែរក្រហម ដែល​ត្រូវបាន​បញ្ជា​ឲ្យ​មក​ទីក្រុង​ភ្នំពេញ​នៅ​ថ្ងៃទី​១៧ មេសា ដើម្បី​ប្រមូល​ជ័យ​ភណ្ឌ​ក្រោយ​សង្គ្រាម​នៅ​ទីក្រុង​ភ្នំពេញ​ទៅ​ជនបទ សម្រាប់​ប្រើប្រាស់​នោះ រំឭក​ឡើងវិញ​ថា ពេល​លោក​ចូលដល់​ភ្នំពេញ​នោះ លោក​សង្កេតឃើញ​មាន​ទាហាន លន់ នល់ បាន​បោះបង់ចោល​សម្ភារៈ​យោធា និង​រថយន្តយោធា​ជាច្រើន​។ ចំណែក​នៅតាម​បន្ទាយ​ទាហាន​វិញ មាន​លើក​ទង់​ក្រណាត់ស​ដែរ​៖ «​មានការ​ត្រេកអរ​។ គេ​ឲ្យ​ទៅយក​ឡាន យើង​ចង់បាន​ឡាន​ចេះតែ​ទៅនឹង​គេ​។ មិនមែន​តែ​យើង​ទេ ពួក​ទាហាន​ជិះ​ម៉ូតូ​»​។​

បទពិសោធន៍​ថ្ងៃទី​១៧ មេសា របស់ លោក ឃិន ពន់ មិន​ខុសពី​អតីតមន្ត្រី​ភស្តុភារ​ម្នាក់ទៀត គឺ​លោក អ៊ិត សំអាត​។ ថ្ងៃ​ចូល​ទីក្រុង​ភ្នំពេញ​លើកដំបូង​នោះ លោក​មិនបាន​នឹកស្មានថា ខ្មែរក្រហម​បានប្រែក្លាយ​កម្ពុជា ទៅជា​វាលពិឃាត​ទាល់តែសោះ​ក្នុង​រយៈពេល​ជិត ៤​ឆ្នាំ​នោះ​៖ «​មុនដំបូង ខ្ញុំ​អរ​សប្បាយ​ដូច​មនុស្ស​ទូទៅ​ដែរ អត់​គិតថា​ទៅ​កុម្មុយនីស្ត​ទៅ​សង្គមនិយម​អ្វី​ទេ​។ គេ​ធ្វើ​លាក់កំបាំង​ពី​ឆ្នាំ​៧០ ទៅ ៧៥ គេ​មិនដែល​និយាយ​យ​រឿង​បក្ស​រឿង​អ្វី​ទេ ស្រាប់តែ​ឈ្នះ​ភ្នំពេញ​ទើប​មាន​ទង់ជាតិ​កណ្ដៀវ​ទៅ កាល​មុន​មាន​ទង់ជាតិ​ក្រហម កាល​មិនទាន់​ឈ្នះ​»​។​
​ការសប្បាយរីករាយរ​បស់​ពលរដ្ឋ​នៅ​ទីក្រុង​ភ្នំពេញ​នោះ មិនបាន​ប៉ុន្មាន​ផង ស្រាប់តែ​ពួក​ទាហាន​ខ្មែរក្រហម បានទទួល​បទបញ្ជា​ថ្មី​ទៀត​ឲ្យ​ជម្លៀស​ពលរដ្ឋ​ពី​ទីក្រុង​ភ្នំពេញ​ទៅ​ជនបទ វិញ​។ ក្តីសប្បាយ​របស់​ពលរ​ដ្ឋ​ទីក្រុង​ភ្នំពេញ ត្រូវបាន​ផ្លាស់ប្ដូរ​ទៅជា​ទុក្ខសោក​នាដកម្ម​វិញ បន្ទាប់ពី​ខ្មែរក្រហម​ចាប់ផ្ដើម​ជម្លៀស​ពួកគាត់​ចេញពី​ទីក្រុង​។​

​អតីត​អ្នកយកព័ត៌មាន​ក្រសួង​ឃោសនាការ ក្នុង​ជំនាន់​ខ្មែរក្រហម លោក ថោង ធន បន្ថែមទៀតថា ពលរដ្ឋ​ទីក្រុង​ភ្នំពេញ​ធ្លាក់ទឹក​ចិត្ត​ភ្លាម នៅពេល​ខ្មែរក្រហម​តម្រូវ​ឲ្យ​ពួកគេ​ចេញពី​ទីក្រុង​ភ្នំពេញ​ទៅ​ជនបទ​។ លោក​ថា ប៉ុន្មាន​ថ្ងៃ​ដំបូង​នោះ​មិនទាន់មាន​ការសម្លាប់​នៅឡើយ​ទេ​។ ពលរដ្ឋ​នៅ​ទីក្រុង​នៅពេល​ដើរ​ចេញពី​ទីក្រុង​ដោយ​រំពឹងថា នឹង​បាន​មកវិញ ទោះបីជា​ពួកគេ​ព្រួយបារម្ភ​ពី​ស្បៀងអាហារ និង​អង្ករ​បរិភោគ​នៅតាម​ផ្លូវ​ក៏ដោយ​៖ «​ដំបូង​កាល​ថ្ងៃទី​១៧ និង ១៨ ហ្នឹង​គាត់​មានការ​សប្បាយរីករាយ​នៅឡើយ​។ ដល់​ថ្ងៃទី​១៩ និង ២០ គាត់​ចាប់ផ្តើម​ក្រៀមក្រំ​ហើយ​។ គាត់​ពិបាក​រឿង​ដើរ អ្នក​នៅ​ទីក្រុង​ភ្នំពេញ​គាត់​ជា​ឈ្មួញ ឬ​អ្នក​ដែល​មិនដែល​អត់​ដល់​ដើរ​ឃើញ​គាត់​អត់​»​។​

លោក ថោង ធន បន្ថែមទៀតថា លោក​ទទួលបាន​បញ្ជា​ពី​ថ្នាក់ដឹកនាំ​លោក​ថា ត្រូវ​ជម្លៀស​ពលរដ្ឋ​ពី​ទីក្រុង ពីព្រោះ​ខ្លាច​ទាហាន​អាមេរិក​ទម្លាក់​គ្រាប់បែក​ក្នុង​ក្រុង ប៉ុន្តែ​ធាតុពិត គឺ​ដើម្បី​សន្តិសុខ និង​ដើម្បី​ងាយស្រួល​គ្រប់គ្រង​ពលរដ្ឋ​ទូទៅ និង​អតីត​ទាហាន លន់ នល់ ទៅវិញ​ទេ​។​

​លោក​បន្ថែមទៀតថា លោក​មិនដែល​នឹកស្មានថា របប​ខ្មែរក្រហម​ដែលជា​ក្តីសង្ឃឹម​របស់លោក បាន​បណ្ដាល​ឲ្យ​វិនាស​ប្រទេសជាតិ​។ លោក​ថា ដំបូង​ឡើយ​លោក​ស្ម័គ្រចិត្ត​ធ្វើ​ទាហាន​ខ្មែរក្រហម​តាម​ការអំពាវនាវ​រប​ស់ អតីតព្រះមហាក្សត្រ ព្រះបាទ​សម្ដេច​នរោត្តម សីហនុ​៖ «​ជំនាន់​នោះ​ស្មាន តែ​សម្ដេច​នោះ​ជា​ប្រមុខ​ដឹកនាំ ប៉ុន្តែ​បានតែ​មួយឆ្នាំ​ពីរ​ទៅបាន​ដឹងថា ចលនា​នេះ​មិនមែន​សម្ដេច សីហនុ ជា​អ្នកគ្រប់គ្រង​ទេ​។ មាន​ក្រុម​មួយទៀត​ជា​ក្រុម ប៉ុល ពត​។ មិនបាន​គិត​អ្វី​គិត​ឲ្យ​តែ​បាន​វាយ​របប លន់ នល់ និង​រំដោះ នឹង​នាំ​សម្ដេច​ឳ​ឲ្យ​ចូល​ស្រុក​»​។​

ទោះបីជា​យ៉ាងណាក៏ដោយ លោក​បន្ត​សម្ដែង​ការគាំទ្រ​របប​ខ្មែរក្រហម ដោយសារតែ​របប​នោះ​មិន​បណ្ដាល​ឲ្យ​បាត់បង់​អធិបតេយ្យភាព សម្បត្តិ​ធម្មជាតិ ថ្វីត្បិតតែ​មានការ​សម្លាប់​មនុស្ស​ក៏ដោយ​។ លោក​ថា ប្រសិនបើ​របប​ខ្មែរក្រហម​មានលទ្ធភាព​គ្រប់គ្រង​រយៈពេល​វែង​នោះ របប​នោះ​ពិតជា​រីកចម្រើន​មិន​ខាន​៖ «​ខ្ញុំ​ដឹងថា​ពី​គោលនយោបាយ​របស់ ខ្មែរក្រហម ១៧ មេសា ភ្លាម ចាប់ផ្ដើម​រៀបរយ​ពលរដ្ឋ​ចេញពី​ទីក្រុង​ភ្នំពេញ​។ ដល់​ខែវស្សា កងទ័ព​ទាំងអស់​ធ្វើស្រែ​តែម្តង អត់​គោ អូស​មនុស្ស ពាក្យ​ខ្មែរ​ឲ្យ​បាន​បាយ​ហូប​សិន​»​។​

​ចំណែក លោក អ៊ិត សំអាត ក៏​បន្ត​កោតសរសើរ​របប​ខ្មែរក្រហម​ដែរ ប៉ុន្តែ​លោក​បាន​ស្ដីបន្ទោស​ក្រុមខ្មែរក្រហម​មួយចំនួន ដែល​ធ្វើ​ផ្ទុយទៅនឹង​គោលនយោបាយ​ខ្មែរក្រហម បង្កើត​ឲ្យ​មាន​ភាពអត់ឃ្លាន និង​សម្លាប់​មនុស្ស​៖ «​កាលពី ១៧ មេសា ហ្នឹង ប៉ុល ពត ខុស​មួយចំនួនធំ ប៉ុន្តែ​គាត់​ត្រូវ​មួយចំនួនធំ​ដែរ​។ គាត់​មិន​ឲ្យ​មនុស្ស​ភ្លើតភ្លើន​ទេ​»​។​
​មិនមែន​អតីត​ខ្មែរក្រហម សុទ្ធតែ​ពេញចិត្ត​នឹង​របប​ជិត​បួន​ឆ្នាំ​នោះទេ លោក ឃិន ពន់ អះអាងថា របប​ខ្មែរក្រហម​ត្រូវ​ផ្ដួលរំលំ​នោះ​ដោយសារតែ​មេដឹកនាំ​ខ្មែរក្រហម លោក ប៉ុល ពត បាន​ប្រើប្រាស់​យុទ្ធសាស្ត្រ​កម្ចាត់​កាកសំណល់​សង្គ្រាម ដែល​បណ្ដាល​ឲ្យ​មន្ត្រី​ក្នុង​ទាហាន​ខ្មែរក្រហម​ខ្លះ​មិន​ពេញចិត្ត​៖ «​បោស សម្អាត​កាកសំណល់​មិនថាតែ​ពួក ១៧ មេសា ទេ គេ​ហៅ​ពួក ១៧ មេសា អ្នក​នៅ​ភ្នំពេញ អ្នករាជការ អ្នក​ដែល​មិន​ធ្វើការ​តាម​អង្គការ មិន​ធ្វើតាម​បដិវត្តន៍ គេ​ធ្វើការ​បោសសម្អាត​ជា​បុគ្គល​ទេ បោសសម្អាត​ជា​ចរិត​»​។​

​ចាប់តាំងពី​កងទ័ព​ខ្មែរក្រហម​ចូលកាន់​កាប់​អំណាច​ពីថ្ងៃ​ទី​១៧ ខែមេសា ឆ្នាំ​១៩៧៥ រហូតដល់​ថ្ងៃទី​៧ ខែមករា ឆ្នាំ​១៩៧៩ មក យ៉ាងហោចណាស់​ក៏មាន​ពលរដ្ឋ​ខ្មែរ​ប្រមាណ​ពីរលាន​នាក់​ត្រូវបាន​ស្លាប់​។ បច្ចុប្បន្ន អតីត​មេដឹកនាំ​ខ្មែរក្រហម​ចំនួន​បី​រូប ត្រូវបាន​សាលាក្តី​ខ្មែរក្រហម​កាត់ទោស​ឲ្យ​ជាប់ពន្ធនាគារ​អស់​មួយ ជីវិត​។ សាលាក្តី​ខ្មែរក្រហម ក៏បាន​ចោទប្រកាន់​អតីតមន្ត្រី​ជាន់ខ្ពស់​ខ្មែរក្រហម​បន្ថែមចំនួន​បី នាក់​បន្ថែមទៀត ដើម្បី​កាត់ទោស​ចំពោះ​ឧក្រិដ្ឋកម្ម​ក្នុង​របប​ខ្មែរក្រហម​៕RFA

khmer rouge​ទាហាន​ខ្មែរក្រហម​ចូល​ទីក្រុង​ភ្នំពេញ​កាលពី​ថ្ងៃទី​១៧ ខែមេសា ឆ្នាំ​១៩៧៥​។
​រូបថត​ឯកសារ​នៃ​សារមន្ទីរ​គុក​ទួលស្លែង